Hoi Rigoberta. Leuk dat jij even met ons mee gaat denken vandaag over diversiteit en inclusiviteit. Er zijn best wel wat vrijwilligers van ons die hebben vragen hebben hierover. Hoe kan ik nou aansluiten eigenlijk bij de cultuur van gezinnen? Hoe zoek ik mijn boeken? En jij hebt daar veel ervaring mee.
Zeker. Ik ben leescoördinator en ondersteuner op een basisschool in Utrecht in Kanaleneiland. Ik heb zelf ook ervaren hoe het is om je niet perse te herkennen in de boeken en wat een magisch moment het kan zijn als je juist wel kan herkennen in boeken. Dat wil ik heel graag doorgeven aan onze leerlingen en ook aan iedereen die eigenlijk bezig is met boeken en met kinderen. Dus daar heb ik me in gespecialiseerd. Ik ben op zoek gegaan naar boeken waarin kinderen zichzelf kunnen herkennen, maar ook iets kunnen leren van culturen die ze misschien anders niet zo makkelijk zouden tegenkomen. Ik merk dat dat wel heel mooie resultaten oplevert.
Ja, want naast dat jij nu dus op deze school werkt, word je door heel veel mensen gevraagd om daarover mee te denken en te adviseren.
Ja. Superfijn dat heel veel bibliotheken, scholen andere organisaties echt op zoek zijn naar die bewustwording. We zijn ons al heel erg bewust van hoe mooi kinderboeken kunnen zijn en wat voor mooie verhalen ons kunnen brengen. Maar net dat stukje: zorgen dat de identiteit van kinderen terug laten komt, dat is waar ik me nu vooral op richt en ik merk dat dat heel goed wordt ontvangen.
Als ik jou zo hoor, dan gaat diversiteit voornamelijk over dat kinderen zich kunnen herkennen in de boeken of de verhalen die ze horen of zien?
Bij diversiteit gaat het eigenlijk gewoon over alle verschillen tussen mensen en het kan heel breed zijn. Inclusief is recht doen aan die verschillen. Dus ervoor zorgen dat iedereen zich gezien en gehoord voelt in die boeken. En het is zo fijn om daar aandacht voor te hebben, omdat kinderen zich dan kunnen herkennen. Wij focussen op leesplezier en zorgen dat kinderen leeskilometers maken. Natuurlijk heel erg belangrijk, maar hoe mooi is het dan dat je nog een stapje verder kan gaan, en er voor kan zorgen dat de kinderen zich ook echt kunnen herkennen in die boeken. Dat zij herkennen van ‘hé, dat ken ik!” “ Dat is een situatie die ik ook heb meegemaakt of dat ze een taal die we ik thuis ook spreek”. Voor een heleboel kinderen is dat niet zo vanzelfsprekend.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 3:15
Ja, maar als ik een leuk boek heb over een vos en een en een zwaan die een avontuur meemaken. Dan hoef ik niet per se een zwaan te zijn om me daar in te kunnen herkennen.
Rigoberta Mejia Sian 3:28
Nee, zeker niet, nee, Maar boeken over dieren kun je massaal vinden. Dat is niet zo moeilijk, maar boeken over kinderen die wij in onze klas hebben, die kun je niet heel makkelijk vinden. Zijn er echt wel? Boeken die zorgen dat de kinderen het gevoel hebben van “Wauw, ik mag hier ook zijn”. Dat zijn verhalen die we willen. Ze krijgen nu vooral eenzijdige verhalen. Ze krijgen alleen maar voorbeelden van kinderen die niet op hun lijken of thuissituaties die niet op hun thuissituatie lijken. Er is zoveel meer, dan wat ze misschien nu al kennen of via school.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 4:19
Dus eigenlijk gaat jouw doel een stap verder dan plezier in lezen. Terwijl je leest kun je een kind óók een ander perspectief aanbieden én identiteit erkennen en bevestigen.
Rigoberta Mejia Sian 5:08
Klopt. En dat alles zorgt ervoor dat er niet alleen meer leesplezier is, maar ook meer begrip, meer empathie, meer respectvol elkaar en dat zijn denk ik hele mooie bouwstenen die wij allemaal willen voor onze leerlingen. Of je nou een professional bent of een vrijwilliger bent of ouder bent, dat zijn mooie doelstellingen om samen aan te werken en dat maakt het zo fijn om die boeken ook in te zetten bij gezinnen thuis.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 5:31
Ja. Eerder hadden wij elkaar gesproken en toen had je het ook over ‘spiegels’ en ‘ramen’. Kun je dat nog eens uitleggen wat je daarmee bedoelde?
Rigoberta Mejia Sian 5:40
Zeker. Als het gaat over diversiteit en ‘spiegels’, dan gaat het over boeken of verhalen waarin kinderen zichzelf kunnen herkennen. Dus gaat over hun situatie over hun identiteit. ‘Ramen’ zijn ogen waar we doorheen kunnen kijken waarmee we iets kunnen leren van dingen die misschien voor ons nog onbekend zijn, en daarmee kunnen we wel weer nieuwe perspectieven ontdekken. Soms zie ik het ook wel eens als een soort van schuifdeur. Hoe mooi is het dat je kan beginnen met iets wat jij kent of wat de gezinnen kennen, wat de kinderen kennen en dan net die deur openzetten naar een situatie die die nog net onbekend voor ze is, maar waar wel een verband tussen is? ‘Oh, bij ons is het zo.’ ‘Bij die andere is het zo, hè?’ ‘Zoveel verschillen we eigenlijk helemaal niet van elkaar.’ Dat zijn mooie momenten die ik ook meemaak die bij mij op school, maar ook bij lees voorleesmomenten bij de kinderen.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 6:39
Ja, maar best ingewikkeld. Als je daar steeds zo bewust over na moet denken bij keuzes die je maakt bij alle boeken of materialen die je aanbiedt.
Rigoberta Mejia Sian 6:49
Ja, die zoektocht had ik ook. Nu ik me erin heb verdiept valt het eigenlijk wel mee, want ik heb er nu wel handvatten voor. Ik gebruik zelf 7 factoren en als je die 7 factoren gebruikt dan heb je echt een heel breed perspectief aan diversiteit. Dus niet alleen maar jongens, meisjes of hoe de thuissituatie is, maar ook aan armoede kun je denken. Of het kan gaan over diversiteit aan talen. Je kan het hebben over hoe iemand eruit ziet, welk geloof iemand heeft en uit welk land iemand komt. Dan heb je echt een heel breed scala aan verhalen die je met elkaar kan bespreken en daardoor wordt het wat makkelijker om te vatten. Waar hebben we het nu precies over?
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 7:37
Veel mensen zullen diversiteit heel snel met ‘woke’ associeren. En met genderidentiteiten of representatie van niet-westerse invloeden en gekleurde mensen. Maar wat jij zegt is eigenlijk, je ziet het ook als diversiteit dat gewoon alle vormen van leven en zijn ergens een plekje krijgen. Het gaat ook over verschillen tussen arm of rijk zijn of dat je opgroeit met één ouder of meer ouders. Of dat je opgroeit in een flat of in een villa. Al die verschillen moeten een keer voorbij komen, zodat je al die verschillende perspectieven ofwel leert kennen ofwel herkend.
Rigoberta Mejia Sian 8:26
Precies. Het zijn ook verhalen die over ons gaan en niet over de ander. Heel vaak wordt het als een soort van wij - zij denken gezien. Dan moeten we ons gaan verdiepen in hoe de ander leeft, maar door de perspectief zo breed te zien, hebben we het over onze verhalen. En de ene keer komt jouw identiteit naar voren en de andere keer die van iemand anders.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 8:45
Dus als jij kunt kiezen. En je hebt net vorige week al dat verhaal gehad over dat meisje, dan kies je deze week een keer een verhaal over een jongetje? Of als je vorige keer een verhaal had wat vooral heel erg ging over niet-westers eten, zoals bijvoorbeeld ‘Waar is mijn noedelsoep?’, dan gaan we naar dit keer een keer hebben over Nederlandse tradities en liedjes ofzo?
Rigoberta Mejia Sian 9:08
Precies ja. Ja, het mag er allemaal naast elkaar bestaan en juist dat die kinderen verbanden ontdekken en zien van hé je kan een boek inzetten. Het gaat bijvoorbeeld, waar is mijn doelgroep gaat of eten? Hoe mooi is dat het kind kan zeggen, Oh, wist je dat bij mij thuis het op deze manier gaat, dus dan heb je een boek inzet, wat een vrij universeel aspect bevat en dan heb je altijd haakjes waaraan mooie gesprekken kan verbinden. Niet Alleen met de kinderen, maar ook met de ouders. Je kan ouders in ook heel makkelijk betrekken van hé, wat staat er bij jullie vanavond op het menu of wat neem jij mee in je lunchtrommel? Morgen, dus je staat niet boeken in om wat te gaan over diversiteit, maar je staat boeken in Omdat daar universele Thema's en voorkomen wordt toevallig ook nog diversiteit aan bod komt.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 9:46
Ja en, waar en jij ziet ze ook echt als een gespreksstarter niet als een doel op zich. Maar ja, ja.
Rigoberta Mejia Sian 10:02
Niet ouders of kinderen verliezen Omdat wij vinden dat ze iets moeten leren, want daar gaat het helemaal niet om. Het is echt een gesprek over ons, dus vooral beginnen met wat zij al goed kennen.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 10:08
Ja ja ja, want Als je denkt van oké, dan ga ik dus heel erg aan de slag met diversiteit.
Nou, dan moet dus volgende week een boek mee gaan nemen over met lesbische ouders In de hoofdrol of kinderen die. Dan wordt het vind ik wel meteen heel en ingewikkeld en en wat voor rol heb ik dan en wat moet ik daar dan over gaan zeggen? En hoe valt dat dan bij die ouders? Ik word er ook een beetje zenuwachtig van Als ik dan denk, is dat.
Rigoberta Mejia Sian 10:41
Nee, precies, en dan zal mijn tip ook zijn beginnen met bijvoorbeeld feesten, iets wat alle kinderen kennen, beginnen ze met een feest wat zij binnenkort gaan. 4 en bij ons is het binnenkort Suikerfeest. Wij hebben bij ons op school het gehad over vasten en We hebben gekeken naar het vasten binnen de islam. Maar we hebben ook gekeken naar het christelijk vasten en naar andere soorten. Vaste momenten hebben we gekeken naar feesten en op die manier kunnen ze zien van iets wat zij al kennen en waar jij je vertrouwd bij voelt.
Hé, kunnen we een stapje een uitstapje maken naar iets wat nog net onbekend forse is, maar wel dicht bij hun leefwereld zit, dus Je moet zeker ook boeken gaan kiezen waar jij genoeg over weet en waar jij ook vertrouwd in voelt en het Samen op ontdekking gaan van, hé, Dat is daar hetzelfde hè, heb je dat ontdekt? Dat hebben we de vorige keer over gehad, dus je kan er echt op een hele leuke manier speelse manier mee omgaan.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 11:16
Maar bijvoorbeeld het voorbeeld van Er zijn prentenboeken waar de kinderen heel duidelijk bijvoorbeeld.
Twee vaders hebben of twee moeders en waar dat ook onderdeel is van het onderwerp of waar dat heel erg speelt.
En, je gaat naar een islamitisch gezin.
Jij zegt Van, ik zou dan eigenlijk gewoon bijvoorbeeld aansluiten op iets wat ze al kennen bij een feest of jij zou dat, ja, jij zou dat niet doen.
Rigoberta Mejia Sian 11:56
Precies.
Nou, Ik denk dat je sowieso het gezin eerst goed moet leren kennen en je wil niet een onderwerp pakken waarvan je al weet hoe dat gaat. Weerstand oproepen of dat gaat ongemakkelijkheid roepen en kijk ook goed naar hoe een diversiteits aspect wordt belicht. Je hebt inderdaad boeken die echt heel expliciet daar over gaan, maar je hebt ook boeken waar dat gewoon een soort van vanzelfsprekendheid is. Daar komt het toevallig bij, maar daar gaat het verder niet over en Dat is het boekje zijn juist heel erg geschikt om aan te haken.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 12:03
Ja, want anders ben je een soort missionaris ook dan ga jij met bepaalde ideologieën komen, Omdat jij denkt van ja, maar die zijn ook belangrijk.
Rigoberta Mejia Sian 12:29
Precies en dan ja.
Ja, en, Dat is zeker niet wat We willen. We willen juist met de open houding naar die gezinnen gaan en van hen leren en ook zien hoe jij daar Misschien in staat en Samen ontdekken. Van hé Er is nog zoveel meer dan dat en daarvoor zijn er echt wel hele mooie titels die dat heel open aanspreken.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 12:37
Ja, wat zijn bijvoorbeeld favoriete titels van jou die?
Rigoberta Mejia Sian 12:54
Wat ik vond een fantastische titel vindt, is hé, wie ben jij? Daarin worden verschillende vragen gesteld, hè? Waar woon jij hè? Wat 4 jij hè? Hoe heet jij? En dat zijn al hele mooie haakjes waar je al heel veel gesprekken aan kan hangen. Waar komt je naam vandaan? Is dat de naam uit het land waarvan jij komt is dat heeft het een speciale betekenis in jouw taal wat voor feestje te 4 jij hè? Misschien heb je dit op school gevierd, maar hoe vind je dat dan thuis? En op die manier heb je echt dan een heel open gesprek en heb je al zoveel haakjes eraan?
Rigoberta Mejia Sian 13:25
En het boek kan een mooi startpunt zijn voor dat soort gesprekken.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 13:26
Dus eigenlijk zoek je boeken waar je Over in gesprek kan over hoe hoe jouw cultuur is je Achtergrond, hoe je manier van leven is, hoe anderen dat doen of je zoekt boeken waarin Misschien wel iets van een andere manier van leven of denken wordt aangeraakt, Maar dat niet per se heel erg. Het onderwerp is dus dat toevallig ergens een kind beleeft, allemaal avonturen en je ziet ergens dat er Misschien twee vrouwen In de keuken zitten, Maar het verder helemaal geen issue is. Het boek heb je Misschien mijn olifant gezien is, vind ik bijvoorbeeld een heel leuke voorbeeld.
Waar gewoon een kind, een leuk, spannend avontuur beleefd waarin die zijn een olifant zoekt die jij als kijker de hele tijd overal ziet, maar hij vindt hem niet.
En toevallig is dat jongetje donker en is zijn moeder donker, maar daar gaat het hele verhaal niet over.
Rigoberta Mejia Sian 14:28
Precies ja. Je gesprek hoeft er ook helemaal niet over te gaan, maar je hebt het wel weer Laten zien. En voor kinderen die dezelfde huis hebben is dat bevestigd van, hé, die is er ook. En voor andere kinderen is het weer een boodschap van. Oh, zo kan het ook en meer dan dat hoeft het eigenlijk niet te zijn. Het gaat meer om te Laten zien wat voor rijkdom Er is en denk ook naast boeken ook aan andere soorten verhalen, hè? Bedoel het kan ook zijn met liedjes ik als wij hier een verjaardag 4 en op school dan zingen we niet Alleen langzaam zijn leven, maar ook alle verjaardagsliedjes en andere talen. Op die manier heb je ook weer connectie en laat je zien dat er zoveel meer is.
Rigoberta Mejia Sian 15:02
Dus denk ook aan gedichten en versjes aan stripverhalen en graphic novels. Er zijn zoveel mogelijkheden om op net op een andere manier aan te pakken.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 15:08
Ja.
Ja ja ja, want dat leren wij ook wel steeds meer echt aan wil sluiten. Ook bij ouders en hen erbij wil betrekken, dan zijn boeken soms ook niet de beste middel. Of dan?
Rigoberta Mejia Sian 15:20
Nee. Dus wist daar ook in diverse en kijk ook bijvoorbeeld naar tekstloze prentenboeken. Daarin komt het verhaal ook wel heel mooi uit zichzelf en kan je daar Misschien meertaligheid aan koppelen van. Hé, hoe noemen jullie dat in jullie taal en wist je dat dit het woord is in het Nederlands? Daarin heb je dan ook weer een heel mooi gesprek waarin je de ouders ook kan betrekken.
Anne Heinsbroek | Stichting VoorleesExpress 15:27
Ik kan me voorstellen dat je nu als vrijwilliger ook een beetje zenuwachtig wordt. Van ja, Maar ik doe mijn best. Maar is het dan wel divers genoeg of zo? Kan je het ook fout doen? Zijn er dingen die?
Hoe, hoe belangrijk is het of hoe fout kan je dat doen?
Rigoberta Mejia Sian 16:03
Nou, Ik denk dat het belangrijk is om bij jezelf af te vragen van wat wil ik bereiken? En Ik denk dat het dan belangrijk is om dat je niet wil bereiken van Ik wil dat het kind anders gaat denken. Ik wil dat ze anders gaat denken, Maar dat jouw boodschap of jouw missie is om een fijn moment een fijn voorleesmoment te hebben gehad of een fijn gesprek moment te hebben gehad en wees daarin ook, kijk ook goed naar wat jij prettig vindt en weet je, mijn boodschap is echt niet dat je alle boeken die je hier hebt gelezen de deur uit moet en Alleen maar boeken met diversiteit.
Maar bedenk Als je zoveel keer bij een gezin komt, hè? Misschien kan je een of twee keer al een ander soort boek meenemen, dan heb je al een heel mooi moment
